11 Sep '09 - 1998 W, 1 I - + 119 - 81 Interview met Marcel Wanders voor de RED

"IK MAAK GRAAG VAART"

Hier kent nog niet iedereen hem, maar in het buitenland wordt interieurontwerper Marcel Wanders op handen gedragen. Maar hij wil méér. “De hartspecialist zegt regelmatig dat ik rustig aan moet doen. Maar Marcel Wanders gaat verdomme niet wandelen! Die rent!”

Sinds je tien jaar geleden doorbrak met je Knotted Chair heeft je carrière een enorme vlucht genomen. Doe je nog wel iets anders dan werken?
Mijn vriendin zegt weleens: "Als je weet dat je morgen vijf minuten vrij bent, begin je vandaag een nieuw project." En dat is ook zo. Ik werk gewoon heel graag. Als je mij op een stoel in het bos zet, pak ik gelijk mijn blocnote om te schetsen.

Je reist van Milaan naar Tokio en New York. Klaagt je vriendin weleens omdat je te veel weg bent?
Ik beklaag me weleens bij háár. Zij is choreograaf, regisseur en danser, en is nog veel erger dan ik. Op zich wel ideaal, twee workaholics. Ik probeer nu wel vaker in Nederland te zijn. Tot een paar maanden terug was ik twee dagen per week thuis en vijf dagen per week in het buitenland. Nu is dat andersom. Ben ik twee dagen per week weg en vijf dagen thuis. Je leven stort langzaam in als je zoveel weg bent. Je komt geen mensen meer tegen, hebt geen tijd om veters in huis te halen of een standaard op je fiets te zetten.

Word jij overal als een held onthaald?
Eigenlijk wel, ja. Mensen zijn heel enthousiast als ik kom. Er worden feestjes gegeven of een diner, en dan ben ik echt de held. Moet ik aan iedereen voorgesteld worden. Ik was laatst in Bangkok voor een lezing waarvoor ze een zaal voor 3000 mensen hadden afgehuurd. Dat bleek veel te klein. Toen hebben ze nog zo’n zaal afgehuurd, ook bommetje vol. Zaten ze daar op een videoscherm te kijken hoe ik in de andere zaal een lezing gaf, haha. En daarna in een rij staan voor een handtekeningetje. Over drie weken moet ik weer naar The States en krijg ik van het Museum of Arts & Design de Visionairy Award. Zo'n museum dat één iemand in de cultuur een prijs gaat geven en dat is dan een ontwerper uit Nederland. Ik sta nu ook model in de nieuwe campagne van het Amerikaanse kledingmerk Gap. Grote portretten van mij sieren de bussen in New York. Dat streelt mijn ego stiekem wel, hoor. Ik ben ook maar een man.

Je vertelde in een eerder interview dat je vader jou, je broers en je zussen opdroeg iets groots neer te zetten en niet voor die ene vakantie per jaar te werken. Het lijkt alsof je daar goed naar geluisterd hebt...
Hij heeft mij een gevoel voor trots aangeleerd. In die zin dat je staat voor wie je bent en wat je gaat doen. Niet iets gewoons, nee, je gaat een verschil maken. Douwen. Hij kon dingen zeggen als: “Adem in, maak je groot en denk: dit is jouw stad. Deze stad is van jou!” Een jaar of vijf geleden is hij overleden. Hij was een theatraal mens.

Je draagt parelkettingen en haarbanden. Vond je vader je daardoor wuft en verwijfd?
Toen ik gekke schoenen ging dragen en zo, heeft hij het daar niet altijd even gemakkelijk mee gehad. Vroeger was ik namelijk nog extremer in mijn expressie. Maar mijn vader kreeg dementie toen ik zestien was. Langzaam maar zeker. Dus daarna heeft hij het niet zo meegemaakt. Ik denk dat hij het wel oké had gevonden in de gematigde vorm waarin ik het nu doe. Hij was zelf ook wel een dandy-achtig figuur. IJdel, met eenzelfde gevoel voor présence.

Het gerucht gaat zelfs dat je homo bent...
Ik weet dat er bizar veel over mij wordt geluld. Maar ik ben natuurlijk de laatste die dat soort dingen hoort. Niemand durft aan mij te vragen: 'Ben jij nou eigenlijk homo?'

Ben jij nou eigenlijk homo?
Ik heb wel mijn tests uitgevoerd. Ik heb met mannen gezoend, maar die stoppels vond ik toch niet prettig. Misschien denk ik er morgen anders over, maar tot op de dag van vandaag heb ik geen mannen ontmoet die mij helemaal in vervoering brachten. Mijn geaardheid is dat ik van mensen hou. Alleen waren dat tot nu toe alleen vrouwen.

Een ander gerucht: je zou nogal van de kortstondige affaires zijn. Op een schaal van één tot tien, hoe monogaam ben je?
Wordt dat over mij gezegd?! Nou ja, ik sta er ook niet van te kijken. Mijn vader had hetzelfde probleem. Hij was een hele charmante man. En al mijn broers en zussen hebben het ook, dat zijn hele charmante mensen. Open, vriendelijk, snel amicaal, dus ik vind het niet zo gek dat dat gerucht gaat. Daarnaast is het zo dat succes erotiseert voor sommige mensen. Dat merk ik soms wel.

Door het toonaangevende Business Week ben je een aantal jaar geleden uitgeroepen tot One of Europe’s 25 leaders of change. Hoe veranderingsgezind ben jij in je persoonlijke leven?
Ik had 21 jaar een relatie met degene van wie ik uiteindelijk gescheiden ben en met wie ik een dochter heb. Nu ben ik alweer vijf jaar samen met mijn huidige vriendin. Ik denk wel dat ik een loyaal mens ben. Maar in mijn werk ben ik altijd op zoek naar veranderingen. Verbeteringen. Veel mensen noemen mij een perfectionist, maar dat ben ik niet. Ik denk alles wel heel goed uit, maar ik ga niet lopen zeiken over details. Ik heb geen zin om dingen dood te knuffelen. Ik maak graag vaart. Daardoor kan ik soms juist wat slordig zijn.

En waar gaat de reis naartoe?
Tja. Als ik doe wat ik moet doen volgens de genetic formula in me, doe ik telkens dingen die ik echt heel moeilijk vind. Dingen die ik nog niet kon. Een jaar geleden wist ik niets van projectontwikkeling en de aankoop van gebouwen. Nu heb ik een pand van 5000 m2 aangekocht die ik open heb gesteld voor de creatieve industrie, en sta ik ook nog eens op het punt om nog eens 12.000 m2 aan te kopen in het centrum van Amsterdam. Ik wil groeien met maximale sterkte, met maximale snelheid. Wat ik over tien jaar doe, kan ik niet zo goed zeggen, maar wel dat het groot, spannend, gaaf, briljant, verrassend en waardevol is.

Je drang om voortdurend tot het uiterste te willen gaan, heeft bijna iets masochistisch. Jij baalt ervan als dingen niet lukken.
Ja. Als er dingen zijn die ik nodig heb voor mijn volgende stap en ik kan dat niet, dan schieten de tranen me in de ogen, daar kan ik heel verdrietig van worden. Ik wil groeien. Als partner, als vader en in mijn werk. En als dat niet lukt, frustreert me dat enorm. Ik ga namelijk overal met zo veel passie in, dat als dat project later wordt afgeblazen, het voelt alsof je baby sterft voordat hij is geboren. In het begin ontwikkelde ik nog een dikke huid, maar nu ik zo succesvol ben, wordt die huid juist weer dunner.

Een jaar of tien geleden heb je een burn-out gehad. Lag je fanatisme daaraan ten grondslag?
Nee. Ik denk dat je dat als creatieveling sowieso om de zeven jaar hebt. De ene burn-out is alleen niet zo zwaar als de andere. Een tijdje geleden had ik er weer één. Ik lig dan niet de hele dag met mijn dekbed over mijn hoofd, maar heb last van existentiële twijfels. Moet ik niet iets totaal anders gaan doen? Het zijn groeistuipen. Om wezenlijk te veranderen moet je durven twijfelen aan de dingen waarin je altijd geloofde. Aan alles. Pas dan krijg je echt nieuwe inspiratie. En groei je.

Twijfel je in de liefde ook voortdurend?
Soms stel ik mezelf de vraag: ben ik wel met de juiste persoon? Maar het antwoord is steeds dat het goed zit. Ik geloof alleen niet meer in beloftes voor morgen. Ik heb met mijn scheiding ook bewezen dat die flauwekul zijn. Dus zeg ik niet meer dat ik tot mijn dood bij iemand blijf.

Je dochtertje Joy (8) woont bij je ex-vrouw. Ga jij weleens gebukt onder schuldgevoel dat je haar zo weinig ziet?
Ik ken het gevoel wel, maar ik vind het belangrijker voor mijn dochter dat ik gewoon ben wie ik ben. En dat als ik bij haar ben, ik er echt voor de volle honderd procent ben.

Je laat je dochter makkelijk thuis blijven als ze wil spijbelen. Koop je daarmee je schuldgevoel af?
Nee. Ik vind school gewoon een achterhaald principe. Mijn dochter is net als de meeste kinderen heel nieuwsgierig. Maar op school moeten ze zich de hele dag bezighouden met dingen die hen maar half interesseren. Ze krijgen zelfs op hun flikker als ze toegeven dat het ze niet boeit. Moet je je eens voorstellen dat ze ons de komende twaalf jaar overdag opsluiten in een klein hok met te veel mensen en we gedwongen worden om na te denken over dingen die ons niet interesseren. En daarna krijgen we ook nog huiswerk mee! Dus als Joy daar een dag geen zin in heeft, vind ik dat prima. Ik leer haar liever om voor zichzelf te denken in plaats van alleen als een brave burger naar de schoolfluit te luisteren.

Is die instelling ook de reden waarom jij een recordaantal parkeerboetes en snelheidsovertredingen op je naam hebt staan?
Joy zegt wel eens: “Pap, je mag hier niet zo hard rijden”. Of: “Je mag hier niet parkeren”. En dan fluister ik in haar oor: “Jawel, want je vader en jij hebben een speciale vergunning, wij mogen dat wel. Voor ons gelden er andere regels, namelijk diegene die we zelf maken."

Ondanks je rijgedrag liet je in een eerder interview vallen dat je wel doodsangsten kende, omdat je niet zo gezond was. Wat heb je onder de leden?
Ik heb een hartafwijking. En een pacemaker. En ik heb al drie keer een TIA gehad, een herseninfarct zonder blijvende schade. Dus ik heb mijn trekken wel thuis gehad. Die TIA's heb ik de laatste vijftien jaar. De laatste was een jaar of zes geleden. De pacemaker heb ik sinds mijn vijftiende, de hartafwijking sinds mijn derde. Eigenlijk zou ik voorzichtiger moeten leven. Maar dat vind ik zo zonde. Ik kan me herinneren dat ik een jaar of twintig was en iemand ging helpen met verhuizen. Dan pak ik toch de grootste dozen. Ik wil me niet laten kennen, niet het hartpatiëntje uithangen. Alleen als er een lange rij bij de douane in het buitenland staat, pak ik wel eens de shortcut voor de pacemakerdragers die niet door zo’n poortje mogen, haha.

Ik kan me voorstellen dat als je zo jong al met de eindigheid van het leven wordt geconfronteerd, je meer nadenkt over de dood. Vind je het belangrijk om iets na te laten?
Ik wil iets bijzonders gedaan hebben, ja. Ik wil dat het zin had. Tijdens mijn leven, maar ook daarna wil ik nog graag een stempeltje zetten. Dat als je de tijd terugdraait en mij eruit knipt, het anders is. Ik wil design niet alleen functioneel laten zijn, maar producten maken waar mensen van kunnen houden. Ik wil een wereld maken waarin wij kunnen leven als prinsen en prinsessen. Niet als schooiers en losers. En mijn hartkwaal weerhoudt me er niet van om daar naar te streven. Ik ga er eerder extra hard tegenaan. Regelmatig zit ik bij de hartspecialist. Die zegt dan: “Waarom doe je nou zo druk? Je moet rustig aandoen, wandelen, niet rennen.” Maar ik kan toch niet gaan wandelen? Verdomme! Begrijp dat dan! Marcel Wanders gaat verdomme niet wandelen. Marcel Wanders rent!